برند یونی‌ویو مستقیما در ایران نمایندگی ندارد اما محصولات آن در ایران در دسترس هستند
در میان انبوه شرکت‌های فناوری چینی فعال در حوزه نظارت دیجیتال، Zhejiang Uniview Technologies (با برند یونی‌ویو) جایگاهی ویژه یافته است؛ شرکتی با سبدی متنوع از دوربین‌های نظارتی مجهز به هوش مصنوعی، سیستم‌های تشخیص چهره، و نرم‌افزارهای مدیریت ویدئو، که حالا به دلیل اتهام فروش این تجهیزات به نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه نهادهای نظارتی بین‌المللی قرار گرفته است. هرچند یونی‌ویو ادعا می‌کند در ایران فعال نیست، شواهد روشنی از فعالیت گسترده، نمایندگی رسمی، و نفوذ در بازار زیرساخت‌های نظارتی ایران وجود دارد.
یونی‌ویو؛ پیشگام چینی در نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی
یونی‌ویو که در سال ۲۰۱۵ هشتمین شرکت بزرگ بازار جهانی دوربین‌های مداربسته بود، امروزه خود را «رهبر راه‌حل‌های AIoT» معرفی می‌کند. این شرکت با حضور در بیش از ۲۰۰ کشور، ۲۱ دفتر خارجی و سرمایه‌گذاری سنگین در تحقیق و توسعه، به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی سیستم‌های نظارتی هوشمند در جهان شناخته می‌شود.
محصولات این شرکت شامل دوربین‌های IP، دوربین‌های PTZ، دوربین‌های حرارتی، سیستم‌های تشخیص چهره، نرم‌افزارهای مدیریت ویدئو (VMS) و ابزارهای کنترل دسترسی است. الگوریتم‌های تشخیص چهره این شرکت قادر به شناسایی چهره با دقت بالای ۹۹٪، تحلیل قومیت، و شمارش افراد در محیط‌های عمومی هستند؛ قابلیتی که در صورت انتقال به رژیم‌های اقتدارگرا، می‌تواند به ابزار مؤثری برای کنترل اجتماعی و سرکوب تبدیل شود.
حضور در بازار ایران؛ از رد رسمی تا نفوذ عملیاتی
یونی‌ویو رسماً مدعی است که در ایران خدمات ارائه نمی‌کند، اما ردپای آن در زیرساخت‌های نظارتی جمهوری اسلامی کاملاً مشهود است. شرکت «فن‌آوران امن یاشار» از سال ۲۰۱۶ به عنوان نماینده انحصاری یونی‌ویو در ایران فعالیت می‌کند و در کنار آن «گروه فانت» (uniview.zone) نیز به عنوان ارائه‌دهنده رسمی تجهیزات این شرکت شناخته می‌شود. هر دو مجموعه دفاتر و فروشگاه‌های فعال در تهران دارند و محصولات یونی‌ویو را با گارانتی رسمی، طراحی، مشاوره و اجرای پروژه‌های نظارتی عرضه می‌کنند.
گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی، از احتمال فروش تجهیزات یونی‌ویو به نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی خبر داده‌اند. این گزارش‌ها به بررسی‌های وزارت خزانه‌داری ایالات متحده درباره فروش ابزارهای نظارتی این شرکت در دوران اعتراضات ۱۴۰۱ اشاره دارند.
از سوی دیگر، شرکت تحقیقاتی IPVM اعلام کرده است که یونی‌ویو در توسعه نرم‌افزارهایی برای ردیابی اویغورها با استفاده از تشخیص چهره نقش داشته است، تجربه‌ای که به‌راحتی قابل انتقال به پروژه‌های مشابه در ایران است. این موضوع در چارچوب تلاش جمهوری اسلامی برای جایگزینی گشت ارشاد با فناوری‌های هوشمند ارزیابی است: نظارت جمعی، شناسایی بی‌حجابان، و تشکیل پرونده‌های دیجیتال برای معترضان.
با این حال حتی وقتی این تجهیزات در اختیار مردم عادی قرار می‌گیرد، پلیس اماکن با استفاده از سامانه سپتام به این ویدیوها دسترسی دارد.
ابزارهای یونی‌ویو در ایران؛ از دوربین تا VMS
یونی‌ویو طیف متنوعی از فناوری‌های نظارتی را تولید و از طریق شبکه ایرانی خود عرضه می‌کند:
- دوربین‌های IP با قابلیت تشخیص چهره، تحلیل رفتاری، و شمارش افراد
- ترمینال‌های کنترل دسترسی (OET-525H) با ظرفیت ۲۰٬۰۰۰ چهره و دقت بالا
- نرم‌افزارهای مدیریت ویدیو (Unicorn، B800) برای یکپارچه‌سازی و تحلیل داده‌ها
- ضبط‌کننده‌های شبکه NVR با رمزگشایی پیشرفته و ذخیره‌سازی حجیم
این تجهیزات به‌ویژه در پروژه‌هایی که به نظارت شهری، اجرای قوانین حجاب و شناسایی معترضان می‌پردازند، می‌توانند کاربرد مستقیم داشته باشند. سامانه‌های بومی ایران مانند اپلیکیشن ناظر و سپتام به زیرساخت‌های تحلیل چهره و داده‌های ویدئویی برای عملکرد مؤثر نیاز دارند؛ زیرساختی که یونی‌ویو فراهم می‌کند.
تحریم‌ها و اعتبار بین‌المللی خدشه‌دار
در دسامبر ۲۰۲۴، وزارت بازرگانی ایالات متحده شرکت یونی‌ویو را به دلیل تسهیل نظارت پیشرفته بر جمعیت و نقض حقوق بشر در چین، به فهرست نهادهای تحریم‌شده اضافه کرد. این اقدام، صادرات هرگونه فناوری مشمول قوانین صادرات آمریکا را به این شرکت مشروط به مجوز و تحت سیاست «فرض بر رد» قرار داده است.
اگرچه دلیل تحریم، نقش یونی‌ویو در سرکوب اویغورها در چین اعلام شده، اما این تصمیم زمینه‌ی اخلاقی و سیاسی مهمی برای بررسی فعالیت‌های مشابه این شرکت در ایران ایجاد کرده است. از سوی دیگر، کمیته منتخب مجلس نمایندگان آمریکا نیز به بررسی روابط شرکت‌های چینی با نیروهای نظامی ایران پرداخته و خواستار شفاف‌سازی شده است.
استفاده جمهوری اسلامی از فناوری‌های پیشرفته برای اعمال قوانین پوشش اجباری علیه زنان و ارسال پیامک‌های حجاب، یکی از حوزه‌های برجسته کاربرد احتمالی تجهیزات یونی‌ویو است. دوربین‌های یونی‌ویو که در محیط‌های کم‌نور و پرتردد شهری عملکرد بالایی دارند، ابزارهایی بالقوه برای اجرای این کنترل‌های جنسیتی هستند.
نتیجه‌گیری: یونی‌ویو، شریک پنهان پروژه نظارت دیجیتال ایران
شواهد مستند نشان می‌دهد که یونی‌ویو از طریق شبکه‌ای از نمایندگان رسمی و فروشندگان در ایران، نقش فعالی در تأمین فناوری نظارتی برای حکومت جمهوری اسلامی ایفا می‌کند. فناوری‌هایی که در سرکوب اویغورها در چین به کار رفته، حالا در معرض استفاده در پروژه‌های کنترل اجتماعی، سرکوب اعتراضات، و اجرای سیاست‌های تبعیض‌آمیز در ایران قرار گرفته است.
حضور رسمی، فروش گسترده، و پشتیبانی از پروژه‌های نظارتی در کنار اتهامات بین‌المللی، تصویر نگران‌کننده‌ای از همدستی یونی‌ویو در «اقتدارگرایی دیجیتال» جمهوری اسلامی ترسیم می‌کند؛ الگویی که در آن، فناوری ابزار سلطه است، نه خدمت. در غیاب پاسخگویی شفاف از سوی این شرکت، پرسش از مسئولیت اخلاقی و حقوقی آن همچنان پابرجاست.