شرکت چینی Tiandy یکی از تأمین‌کنندگان اصلی فناوری‌های تشخیص چهره، برای نهادهایی مانند سپاه و پلیس جمهوری اسلامی است
تکنولوژی‌های پایش تصویری محیط‌های عمومی، از ستون‌های نظم‌های اقتدارگرا است. در میان بازیگران اصلی این صنعت، شرکت چینی Tiandy Technologies جایگاهی ویژه دارد: شرکتی که به دلیل نقش فعالش در سرکوب جمعیت اویغور در چین تحت تحریم ایالات متحده قرار گرفته، اما به‌صورت گسترده در پروژه‌های نظارتی جمهوری اسلامی ایران نیز مشارکت دارد.
یافته‌های مستند از گزارش‌های صنعتی و منابع تحلیلی نشان می‌دهند که Tiandy به یکی از تأمین‌کنندگان اصلی فناوری‌های تشخیص چهره، تحلیل رفتاری، و تجهیزات بازجویی برای نهادهایی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پلیس و صاایران تبدیل شده است.
Tiandy؛ شرکت امنیت‌ساز دولت چین
Tiandy در سال ۱۹۹۴ تأسیس شد و امروز یکی از شرکت‌های پیشرو در صنعت نظارت هوشمند در چین و جهان محسوب می‌شود. این شرکت بیش از ۱۰۰۰ محقق در بخش تحقیق و توسعه دارد و بیش از ۹۰۰ پتنت ثبت شده در حوزه‌های هوش مصنوعی، تحلیل تصویر، اینترنت اشیاء و سیستم‌های امنیتی در اختیار دارد. تجربه Tiandy در پروژه‌های کنترل جمعیت در چین، به‌ویژه در استان سین‌کیانگ، این شرکت را به یکی از منابع اصلی تأمین فناوری سرکوب تبدیل کرده است. در سین‌کیانگ، Tiandy دوربین‌ها و سیستم‌های خود را در مساجد، هتل‌ها، دادگاه‌ها و ایست‌های بازرسی به کار گرفته است. این تجربه زمینه‌ساز صادرات همان فناوری به کشورهای هم‌پیمان چین، از جمله جمهوری اسلامی ایران، شده است.
همکاری با جمهوری اسلامی؛ فراتر از تجارت
Tiandy نه تنها به عنوان یک فروشنده سخت‌افزار، بلکه به عنوان شریک استراتژیک جمهوری اسلامی در حوزه نظارت دیجیتال ظاهر شده است. اسناد و گزارش‌ها نشان می‌دهند که این شرکت از طریق نمایندگی رسمی خود در ایران، یعنی شرکت رادیس ویرا تجارت، مجموعه‌ای از تجهیزات نظارتی پیشرفته را به نهادهای امنیتی و نظامی فروخته است. مدیرعامل این شرکت، عباس آذرپندار، در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا به دلیل مشارکت در سرکوب اعتراضات ۱۴۰۱ قرار دارد.
در میان دریافت‌کنندگان این تجهیزات می‌توان به سپاه پاسداران، ارتش جمهوی اسلامی ایران، پلیس جمهوری اسلامی، صاایران (وابسته به وزارت دفاع)، و همچنین سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح اشاره کرد. قراردادهایی تا پنج سال میان Tiandy و این نهادها منعقد شده که شامل تجهیز به دوربین‌های هوش مصنوعی، ضبط‌کننده‌های ویدیویی (NVR)، میزهای بازجویی هوشمند، و نرم‌افزارهای تشخیص چهره بوده است.
ابزارهای سرکوب؛ از تشخیص چهره تا میز بازجویی هوشمند
تیاندی مجموعه‌ای از فناوری‌های پیچیده را به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران منتقل کرده است:
- دوربین‌های تشخیص چهره با قابلیت تحلیل جنسیت، سن، و رفتارهای مشکوک
- نرم‌افزارهای تحلیلی که سابقاً در سرکوب اویغورها استفاده شده‌اند
- سیستم‌های NVR با قابلیت ضبط و تحلیل هزاران کانال تصویری هم‌زمان
- دوربین‌های حرارتی برای شناسایی افراد در شب یا در تجمعات
نکته نگران‌کننده آن است که برخی از این تجهیزات با استفاده از تراشه‌های ساخت شرکت آمریکایی Intel طراحی شده‌اند. این مسئله نشان می‌دهد که چگونه زنجیره تأمین جهانی می‌تواند به شکل ناخواسته در خدمت اهداف سرکوبگرایانه قرار گیرد.
شبکه توزیع داخلی؛ لایه‌های پنهان همکاری
شرکت Tiandy از طریق شبکه‌ای شامل دفتر رسمی در تهران (با حداقل ۸ کارمند)، شرکت رادیس ویرا تجارت و شرکت فراگستر الکترونیک پرشیا، تجهیزات خود را در ایران توزیع می‌کند. اگرچه نام Tiandy به‌طور برجسته در وب‌سایت انگلیسی رسمی شرکت ذکر نمی‌شود، اما در وب‌سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی فارسی‌زبان (از جمله «Tiandy Iran») شواهد متعددی از بازاریابی فعال برای نهادهای امنیتی ایرانی دیده می‌شود. حذف پست‌های خاص از این صفحات نیز نشان‌دهنده آگاهی از حساسیت بین‌المللی موضوع است.
استفاده میدانی؛ فناوری در خدمت سرکوب
در سال‌های اخیر، گزارش‌هایی از استفاده مستقیم تجهیزات Tiandy در شهرهایی چون تهران، مشهد و اصفهان منتشر شده است. این تجهیزات در هماهنگی با سامانه‌های بومی مانند شاهکار، سیام و سپتام، برای شناسایی معترضان، اجرای قوانین پوشش اجباری و ارسال پیامک‌های تهدیدآمیز به شهروندان به کار گرفته شده‌اند.
فرماندهان پلیس و مرزبانی جمهوری اسلامی صراحتاً اعلام کرده‌اند که استفاده از فناوری‌های نظارتی جایگزین حضور فیزیکی نیروهای انتظامی خواهد شد—مدلی مشابه آنچه در چین پیاده شده است.
واکنش بین‌المللی؛ از تحریم تا سکوت
در دسامبر ۲۰۲۲، وزارت بازرگانی آمریکا شرکت Tiandy را به دلیل نقش آن در سرکوب اویغورها در سین‌کیانگ به فهرست تحریم‌ها افزود. اتحادیه اروپا نیز در ژانویه ۲۰۲۳ نماینده این شرکت در ایران یعنی رادیس ویرا تجارت و مدیرعامل آن را تحریم کرد. شرکت Intel نیز اعلام کرده که پس از بررسی داخلی، همکاری خود را با Tiandy قطع کرده است. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که تجهیزات این شرکت همچنان در زیرساخت‌های نظارتی جمهوری اسلامی فعال هستند.
جمع‌بندی: Tiandy، توانمندساز اقتدارگرایی دیجیتال در ایران
آنچه در نگاه نخست یک همکاری فناورانه به نظر می‌رسد، در واقع بخشی از پروژه گسترده‌تر جمهوری اسلامی برای ساخت یک ساختار کنترل اجتماعی دیجیتال است. مشارکت Tiandy با این حکومت، صرفاً فروش دوربین یا نرم‌افزار نیست؛ بلکه انتقال مستقیم تجربیات سرکوب در چین به سیستم امنیتی ایران است.
در این میان، باید پرسید: تا چه حد زنجیره تأمین جهانی آماده توقف این انتقال فناوری است؟ و آیا قوانین بین‌المللی می‌توانند از استفاده ابزارهای پیشرفته برای سرکوب شهروندان جلوگیری کنند؟ تا زمان پاسخ روشن، Tiandy نمونه‌ای آشکار از این است که چگونه فناوری، بدون پاسخگویی، می‌تواند در خدمت اقتدارگرایی قرار گیرد.